Triết gia Anaxagoras
ANAXAGORAS (500? - 428 tCN), triết gia Hy Lạp, người đưa ý niệm nous (tiếng Hy Lạp có nghĩa là tinh thần'' hoặc ''trí tuệ'') vào triết học về những căn nguyên; các triết gia trước đó đã nghiên cứu các nguyên chất (đất, khí, lửa, nước) như thực tại tối hậu. Sinh tại Clazomenae (gần thành phố Izmir, Thổ Nhĩ Kỳ ngày nay), Anaxagoras là triết gia đầu tiên định cư (khoảng năm 480 tCN) tại Athens, về sau là trung tâm hưng thịnh của triết học. Học trò của ông có thể kể đến chính khách Hy Lạp Pericles, nhà soạn kịch Hy Lạp Euripides và có lẽ cả Socrates.
Anaxagoras dạy học tại Athens được khoảng 30 năm thì bị tống giam vì có hành động bất kính khi cho rằng, Mặt Trời là một khối đá nóng và Mặt Trăng do đất tạo nên. Về sau ông đến Ionia (Tiểu Á) và định cư tại Lampsacus, thuộc địa của Miletus, và chết tại đây. Anaxagoras trình bày triết học của ông trong Peri Physeos (Về tự nhiên, nhưng chỉ những đoạn văn của tác phẩm này còn lưu lại. Ông cho rằng, tất cả vật chất từ khởi thủy tồn tại như những nguyên tử, hay những phân tử; rằng, những phân tử này, có vô vàn và vô cũng nhỏ, đã tồn tại từ vĩnh cửu; và rằng, trật tự được tạo ra đầu tiên từ sự hỗn mang của những nguyên tử li ti nhờ ảnh hưởng và hoạt động của trí thông minh vĩnh cửu (nous).
Ông cũng cho rằng, mọi thiên thể chỉ là sự kết tập của những nguyên tử, chẳng hạn, một thỏi vàng, sắt, hay đồng được tạo bởi những mảnh nhỏ không hình dung được của cùng thứ vật chất đó. Anaxagoras đánh dấu một bước ngoặt vĩ đại trong lịch sử triết học Hy Lạp: học thuyết về nous của ông được Aristotle tiếp thu và học thuyết nguyên tử của ông mở đường cho thuyết nguyên tử của Democritus.
----------
Share your research, Maximize your impacts
